JEOLOJİK VE JEOFİZİK ÇALIŞMALAR
GİRİŞ
Akifer niteliğindeki hazne kaya ve onu çevreleyen ortam, jeofizik yöntemlerle kolayca algılanıp haritalanabilecek fiziki özelliklere sahiptir. Bu özelliklerden yararlanılarak yapılan jeofizik çalışmalar , genellikle bir sahadaki jeolojik yapıyı ortaya çıkarmak hidrojeolojik koşulları ve örtü kalınlığını saptamak , yöresel ya da bölgesel su içeren rezarvuar sisteminin yerini ve boyutlarını belirlemek amacıyla yapılır.
Jeofizik çalışmalar Balıkesir ili, Gömeç içesi, Karaağaç Beldesi, MURAT ait arazide su gereksiniminin karşılanması amacıyla açılması düşünülen su sondajının yeri, derinliği ve su içerebilecek hazne kayanın boyutları ile ilgili bilgileri saptamak için yapılmıştır. Jeofizik yöntemlerden bu amaca en iyi cevap veren doğru akım elektrik özdirenç ( REZİSTİVİTE ) yöntemi uygulanmıştır.
DEĞERLENDİRME
Problemin çözümü için inceleme alanı ve yakın çevresinde Jeolojik gözlemler yapılmış, daha sonra uygun görülen 2 noktada Düşey Elektrik Sondaj çalışması yapılmıştır.
Elektrik sondaj ölçümlerinin ( DES-1,DES-2) tam çakıştırma yöntemini esas alan bir bilgisayar programıyla değerlendirilmesi sonucunda araştırma derinlik sınırları içerisinde yer alan formasyonların derinlikleri, kalınlıkları ve gerçek özdirenç değerleri saptanmıştır. Bu değerler bölgeye hakim jeolojik birimlerle karşılaştırılmış ve yer altı su üretimi sondaj planlaması için gerekli olan yapı kesitleri hazırlanmıştır.
Aşağıda çalışılan DES 1, DES 2 nolu elektrik sondajları ile ilgili bilgiler not edilmiştir.
ARAZİ ÇALIŞMALARI VE SONUÇLARI
Konumları “ Çalışma alanı krokisi “ nde ,işaret edilen DES 1, DES 2, nolu Düşey Elektrik Sondaj noktalarında 150 ‘şer metrelik araştırma derinlik sınırları içerisinde tabakalı ortamlar belirlenmiştir.
DES-1
Tabaka Elektrik Direnci (Ohm m) Tabaka Taban Derinliği(m)
1’inci Tabaka 8 5
2’inci Tabaka 656 112
3’üncü Tabaka 220 150
DES-2
Tabaka Elektrik Direnci (Ohm m) Tabaka Taban Derinliği(m) 1’inci Tabaka 9 6
2’inci Tabaka 680 108
3’üncü Tabaka 234 150
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Edremit ilçesi Zeytinli Köyünde HAMDİ YÜKSEL’e ait arazide yer altı su durumunu araştırmak için jeolojik gözlem ve jeofizik Düşey Elektrik Sondaj çalışmaları yapılmıştır. Düşey elektrik sondaj ölçümleri SLINV isimli bir bilgisayar programıyla değerlendirilmiştir.
Bu çalışmalar sonucunda inceleme alanında yer altı su durumu ile ilgili aşağıdaki önemli bilgiler elde edilmiştir.
1.İnceleme alanı yüzeyden derine doğru 150 metrelik araştırma derinlik sınırları içerisinde;
a)Killi, ince çakıllı,taşlı toprak, alüvyon (Kuvaterner)
b)Kırıklı çatlaklı Kireçtaşı-Konglemera (Neojen)
c)Killi birim-Ofiyolit (Gölsel Sedimentler ) olmak üzere başlıca farklı üç litolojik ortamdan oluşmuştur.
2. Kumlu çakıllı alüvyonlar rezervuar niteliğinde ortamlardır. Ancak inceleme alanında alüvyon kalınlığı yüzeyden itibaren DES 1 nolu noktada 32 metre, DES 2 nolu noktada 38 metre olarak belrlenmiştir. Bölgede yer altı su seviyesine, inceleme alanında Alüvyon tabakası içinde gözlenen killi,kırıklı,çakıllı birimlerin altında bulunan kırıklı Kireçtaşlarındaki çatlaklarda rastlanmıştır. Bu nedenle inceleme alanında bulunan alüvyon tabakasından sonra killi birimi geçtikten sonra kırıklı kireçtaşlarının bulunduğu 105 m ‘ye kadar yapılacak bir sondajda çatlaklı yapı kesilirse, su gereksiminin karşılanması mümkün olacaktır. Ayrıca Ayvalık içinde yapılan DES-3 Düşey Elektrik Sondaj noktasında alüvyon tabakasının altında bulunan iri çakıllı kumlu birim geçildikten sonra 85m civarında başlayan killi birim üzerinde yapılacak bir sondajla bir miktar su almak mümkün olacaktır.
3. İnceleme alanında alüvyon örtüsünün altında Neojen yaşlı killi silt, çakıllı kum, killi birim ardalanması yer almaktadır. Bu ortamlar orta sıkı dokulu, kil çimentolu kumtaşı, kiltaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşan Gölsel Sediment çökelleridir. Kil çimentosu nedeniyle taneler arasındaki boşluklar büyük ölçüde kaybolmuştur. Bölgede görülen suların büyük kısmı, alüvyonlarla neojen birimlerinin dokanağına oluşturan ara yüzeyden akıp boşalmaktadır. Suların bir kısmı zayıf rezervuar niteliğindeki Neojen birimlerin içerisinden boşalmaktadır.
4. Elde edilen bu sonuçlara göre inceleme alanında kesin yer altı suyu çıkarılabilecek kumlu, çakıllı yeterli kalınlıkta alüvyon tabakasına ve çatlaklı yapıya 90m’den sonra rastlanmıştır. Kumlu , çakıllı birimlerini de kesecek ve kırıklı kireçtaşına ulaşacak 105 metre derinlikte bir sondajdan sn ‘de ortalama 2.5- lt su alınabileceği sonucuna varılmıştır. Ayvalık içinde yapılan DES-3 no’lu Düşey Elektrik Sondaj noktasında 100m’ye kadar uzanan Kumlu-Çakıllı birimi ve kırıklı Kireçtaşını kesecek 84 metre derinlikte yapılacak bir sondajdan ortalama sn’de 3,5 lt su alınabileceği düşünülmektedir.
Saygılarımızla.
